Nie samą techniką haiku napisane.
Czym jest haiku?
Oczywiście niezawodna wikipedia służy szybko odpowiedzią na ten temat :
Haiku (jap. 俳句 haiku, nazywane też hokku, haikai) – japońska forma poetycka reprezentatywna dla okresu Edo (1603-1868).
Za twórcę haiku uważa się Matsuo Bashō. Matsuo Bashô, właściwie Munefusa Matsuo (1644-1694), japoński pisarz. Potomek samurajów. W 1666 porzucił służbę dworską, by studiować literaturę i kaligrafię. 1680 osiadł w pustelni Bashôan (stąd jego literackie nazwisko) w Edo. Mnich buddyjskiej sekty zen. Owocem wędrówek były poetyckie dzienniki, z których najsłynniejszy Oku-no hosomichi, (Ścieżki północy, 1689-1690) uchodzi za arcydzieło literatury japońskiej. Także in. zbiory poetyckie, złożone głównie z utworów haiku w formie zmodyfikowanej, liryczno-refleksyjnej i pełnej opisów przyrody.
W Japonii okresu Edo komponowanie poezji należało do rozrywek osób wykształconych, dlatego także Bashō komponował wiersze w najpopularniejszym wówczas stylu haikai na spotkaniach towarzyskich oraz notował wierszem wrażenia w swoim dzienniku.
Do najwybitniejszych twórców haiku zalicza się następujących poetów: Matsuo Bashō (1644-1694), Yosa Buson (1716-1783), Kobayashi Issa (1763-1828), (1867-1902).
We współczesnej Japonii haiku jest nadal chętnie (a przede wszystkim powszechnie) uprawianą formą poezji.
Haiku jest związane z filozofią zen, która w sztuce zakłada operowanie paradoksem, subtelność, estetyczny minimalizm i wyzbycie się własnego ja. Najlepsze haiku często świadomie nie pozwalają na jakąkolwiek konkretną interpretację, a jednak pozostawiają w odbiorcy ulotne, refleksyjne odczucie, które chciał przekazać poeta.
Haiku składa się z 17 sylab podzielonych na trzy części znaczeniowe po 5, 7 i 5 sylab. Oryginalne haiku pisane po japońsku składa się z jednej ciągłej linijki, a podział na trzy wersy stosuje się tylko w transliteracji tekstu japońskiego oraz w utworach w językach innych niż japoński. Ponadto poeci piszący w innych językach, ze względu na ich odmienną budowę, często nie stosują japońskiego metrum, zachowując jednak ducha tej sztuki. Na przykład Czesław Miłosz przełożył (na podstawie dosłownego tłumaczenia z japońskiego) na polski język poezji wybrane utwory klasycznego haiku, w których zachował tylko podział na trzy wersy.
Ważnymi elementami klasycznego haiku są:
kigo – ("słowo na temat pory roku") odniesienie do pory roku lub dnia
kireji – ("cięcie") podział wiersza na dwie w pewnym stopniu niezależne części (w językach innych niż japoński zaznaczane myślnikiem, wykrzyknikiem, etc.)
Podsumowując w wielkim skrócie techniczne zasady (w tym ich dopasowanie do języka polskiego) należy przyjąć 17 sylab jako nieprzekraczalną długość utworu oraz zasadę unikania czasowników oraz przymiotników, zasadę nie używania porównań i metafor oraz zasadę stosowania czasu teraźniejszego.
Cieszmy się zatem sztuką haiku.
Oto poniżej kilka subiektywnie wybranych przykładów.
Historyczne klasyczne haiku w tłumaczeniu Czesława Miłosza:
Rozbita miska,
Kawałki
Jeszcze się chwieją.
Słońce i księżyc
W tym samym niebie.
Drobna dłoń mojej żony.
Przerywam żeby posłuchać.
Świerszcz
Zrobił to samo.
Leżę w mokrej trawie,
On jeszcze
Pulsuje we mnie.
Oczywiście niezawodna wikipedia służy szybko odpowiedzią na ten temat :
Haiku (jap. 俳句 haiku, nazywane też hokku, haikai) – japońska forma poetycka reprezentatywna dla okresu Edo (1603-1868).
 |
| źródło |
Za twórcę haiku uważa się Matsuo Bashō. Matsuo Bashô, właściwie Munefusa Matsuo (1644-1694), japoński pisarz. Potomek samurajów. W 1666 porzucił służbę dworską, by studiować literaturę i kaligrafię. 1680 osiadł w pustelni Bashôan (stąd jego literackie nazwisko) w Edo. Mnich buddyjskiej sekty zen. Owocem wędrówek były poetyckie dzienniki, z których najsłynniejszy Oku-no hosomichi, (Ścieżki północy, 1689-1690) uchodzi za arcydzieło literatury japońskiej. Także in. zbiory poetyckie, złożone głównie z utworów haiku w formie zmodyfikowanej, liryczno-refleksyjnej i pełnej opisów przyrody.
 |
| źródło |
W Japonii okresu Edo komponowanie poezji należało do rozrywek osób wykształconych, dlatego także Bashō komponował wiersze w najpopularniejszym wówczas stylu haikai na spotkaniach towarzyskich oraz notował wierszem wrażenia w swoim dzienniku.
 |
| źródło |
Do najwybitniejszych twórców haiku zalicza się następujących poetów: Matsuo Bashō (1644-1694), Yosa Buson (1716-1783), Kobayashi Issa (1763-1828), (1867-1902).
 |
| źródło |
We współczesnej Japonii haiku jest nadal chętnie (a przede wszystkim powszechnie) uprawianą formą poezji.
Haiku jest związane z filozofią zen, która w sztuce zakłada operowanie paradoksem, subtelność, estetyczny minimalizm i wyzbycie się własnego ja. Najlepsze haiku często świadomie nie pozwalają na jakąkolwiek konkretną interpretację, a jednak pozostawiają w odbiorcy ulotne, refleksyjne odczucie, które chciał przekazać poeta.
 |
| źródło |
 |
| źródło |
Ważnymi elementami klasycznego haiku są:
kigo – ("słowo na temat pory roku") odniesienie do pory roku lub dnia
kireji – ("cięcie") podział wiersza na dwie w pewnym stopniu niezależne części (w językach innych niż japoński zaznaczane myślnikiem, wykrzyknikiem, etc.)
/źródło Wikipedia/
 |
| źródło |
Czy istnieje zatem konkretny przepis lub recepta? Czy jest to takie proste, że można stworzyć algorytm i program komputerowy oparty na słowniku by tworzył haiku na zadany temat? Czy pisząc trzylinijkowy wiersz wg określonego schematu konstrukcyjnego oznacza, że stworzyliśmy haiku?
I tak i nie. Teoretycznie tak, ale haiku to coś więcej niż forma. Sama forma 5-7-5 jak powiedział Japoński uczony Shigehisa Kuriyama nie stanowi haiku.
W Japonii wszystko może być sztuką a zdobywanie mistrzowskiego poziomu trwa latami. I tak jak sztuką może być kaligrafia, strzelanie z łuku, parzenie herbaty, przygotowywanie sushi czy wyrób mieczy samurajskich to podobnie sztuką jest haiku. Przejście przez etap fascynacji formą, żmudnego treningu pod okiem Senseia, odrzucenia złych nawyków, moralizatorstwa i intelektualizmu, nabrania skromności, pokory, pracy nad charakterem, nabrania dystansu, docenienie małomowności i poczucia humoru, poznanie samego siebie, doznanie uczucia, odwagi, wolności, uspokojenia i świeżego spojrzenia pozwala odkryć to co stanowi o istocie haiku. Choć jest to tak wielowątkowa figura, że trudno ją w pełni opisać definicjami.
Co zatem szczególnego znajduje się w haiku?
Konkretna, autentyczna, mająca znaczenie Chwila i jej głębokie odczuwanie.
Człowiek, natura, chwila i zmysły jako połączony pojedynczy pierwiastek.
Przekazanie ulotnej chwili stanu umysłu piszącego.
Szczególny zwięzły rodzaj postrzegania świata zatrzymanego w krótkiej świadomej formie.
Czysta istota rzeczy pozbawiona zbędnych upiększających elementów.
Porządek postrzegania i wewnętrzny dynamizm.
Brzmienie, dźwięk i rytm zespolony z oddechem sprawiający, że treść zapada głęboko w pamięci, nurtując i odkrywając istotę rzeczy.
I tak i nie. Teoretycznie tak, ale haiku to coś więcej niż forma. Sama forma 5-7-5 jak powiedział Japoński uczony Shigehisa Kuriyama nie stanowi haiku.
W Japonii wszystko może być sztuką a zdobywanie mistrzowskiego poziomu trwa latami. I tak jak sztuką może być kaligrafia, strzelanie z łuku, parzenie herbaty, przygotowywanie sushi czy wyrób mieczy samurajskich to podobnie sztuką jest haiku. Przejście przez etap fascynacji formą, żmudnego treningu pod okiem Senseia, odrzucenia złych nawyków, moralizatorstwa i intelektualizmu, nabrania skromności, pokory, pracy nad charakterem, nabrania dystansu, docenienie małomowności i poczucia humoru, poznanie samego siebie, doznanie uczucia, odwagi, wolności, uspokojenia i świeżego spojrzenia pozwala odkryć to co stanowi o istocie haiku. Choć jest to tak wielowątkowa figura, że trudno ją w pełni opisać definicjami.
Co zatem szczególnego znajduje się w haiku?
Konkretna, autentyczna, mająca znaczenie Chwila i jej głębokie odczuwanie.
Człowiek, natura, chwila i zmysły jako połączony pojedynczy pierwiastek.
Przekazanie ulotnej chwili stanu umysłu piszącego.
Szczególny zwięzły rodzaj postrzegania świata zatrzymanego w krótkiej świadomej formie.
Czysta istota rzeczy pozbawiona zbędnych upiększających elementów.
Porządek postrzegania i wewnętrzny dynamizm.
Brzmienie, dźwięk i rytm zespolony z oddechem sprawiający, że treść zapada głęboko w pamięci, nurtując i odkrywając istotę rzeczy.
Świeżość i pełnia spojrzenia wraz z pokorą i skromnością w odkrywaniu, pokazywaniu i dzieleniu się z czytelnikiem autentycznym przeżyciem.
Lekkość i intuicyjność w przekazie pojedynczego obrazu, zdarzenia czy doznania, która paradoksalnie uzbraja je w moc przekazu odkrywającą prawdę.
Dyskretna, rozświetlająca przekaz linia poczucia humoru, ale nigdy nie lekceważąca, nie obrażająca ani też nie wprawiająca czytelnika w zakłopotanie.
Dyskretna, rozświetlająca przekaz linia poczucia humoru, ale nigdy nie lekceważąca, nie obrażająca ani też nie wprawiająca czytelnika w zakłopotanie.
Słowa oddające zdarzenie i stan świadomości stające się z nimi jednością.
 |
| źródło |
Zupełne i skończone mistrzowskie haiku nie jest tylko pięknym wypolerowanym kamieniem, który wzbudza wizualny, estetyczny podziw. Tym co go wyróżnia od innych to oddziaływanie wzbogacające życie czytelnika porównywane do fal wzbudzonych na gładkiej tafli jeziora po wrzuceniu kamienia.
Cieszmy się zatem sztuką haiku.
Oto poniżej kilka subiektywnie wybranych przykładów.
Historyczne klasyczne haiku w tłumaczeniu Czesława Miłosza:
Koteczka, tak chuda
Na miłości
I kaszy jęczmiennej.
/Matsuo Bashō/
Melon
W rannej rosie
Świeżo obłocony.
/Matsuo Bashō/
Bezdzietna kobieta
Ile ma czułości
Dla lalek
/Ransetsu/
Statecznie siedzi
Kontemplując góry
Szanowna żaba.
/Issa/
Współczesne zagraniczne haiku:
Kawałki
Jeszcze się chwieją.
/Penny Harter/
W tym samym niebie.
Drobna dłoń mojej żony.
/Gary Hotham/
Przerywam żeby posłuchać.
Świerszcz
Zrobił to samo.
/Arizona Zipper/
Leżę w mokrej trawie,
On jeszcze
Pulsuje we mnie.
/Alexis Rotella/
 |
| źródło |
Współczesne polskie z konkursów opublikowanych na stronie Polskie Haiku
przedwiośnie -
pod ciężarem wróbla pęka
zamarznięty staw
/Zuzanna Truchlewska/
otwarte okno
malując usta słyszę
głośny gwizd kosa
/Agnieszka Rychter/
znikają chochoły
w swetrze ogrodnika
zapach przedwiośnia
/Bronisława Sibiga/
z twórczości Jany K z bloga http://bliskohaiq.blogspot.com/
kwitną wrzosy
kuchnia babci pełna
zapachów
/Janina Kołodziejczyk/
na lotnisku
długie oczekiwanie
po krótkim espresso
/Janina Kołodziejczyk/
wczesna wiosna
szukam lata
w smaku truskawek
/Janina Kołodziejczyk/
noc kupały
w liściach paproci
jej wianek
/Janina Kołodziejczyk/
 |
| źródło |
źródła:
http://pl.wikipedia.org/
http://greybrow.iq.pl/teksty_old/haiku_ksiazka.html
http://haikupopolsku.blogspot.com/
http://bliskohaiq.blogspot.com/